Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 19 (774) z dnia 1.07.2012

Nieaktualna ewidencja a podatki lokalne

Czy w każdym przypadku dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków są wiążące dla organu podatkowego przy wymierzaniu podatku od nieruchomości lub rolnego?

Podstawę wymiaru podatków lokalnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków (katastrze nieruchomości), który jest jednolitym dla kraju, systematycznie aktualizowanym zbiorem informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami (art. 2 pkt 8 i art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne - Dz. U. z 2010 r. nr 193, poz. 1287 ze zm.). Od ewidencji gruntów i budynków odróżnić należy ewidencję podatkową nieruchomości w systemie informatycznym, o której mowa w art. 7a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze zm.). Różnica pomiędzy obydwoma ewidencjami sprowadza się do tego, że pierwsza z nich stanowi podstawę do wydawania decyzji podatkowych, a druga ma ułatwiać weryfikację poprawności płacenia podatków. Ilekroć między ewidencjami powstanie niezgodność, miarodajne będą dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków (patrz wyrok WSA z 26 stycznia 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 1641/11; CBOSA - orzeczenie nieprawomocne).

Zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny i orzecznictwa, ewidencja gruntów i budynków stanowi urzędowe źródło informacji faktycznych wykorzystywanych w postępowaniach podatkowych, i w przypadku, gdy dane podawane przez podatnika są niezgodne z danymi wynikającymi z ewidencji, rozstrzygające znaczenie dla opodatkowania gruntów winny mieć zapisy wynikające z ewidencji, nawet jeżeli te zapisy są niezgodne z rzeczywistością.

Dane zawarte w ewidencji mają walor dokumentu urzędowego, o którym mowa w art. 194 Ordynacji podatkowej. Stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone. Strona kwestionująca dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków powinna zatem wystąpić o ich korektę w trybie określonym w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne do organu prowadzącego ewidencję (starosta). Danych ewidencji nie może zmienić organ podatkowy ani czynić własnych ustaleń, które byłyby sprzeczne z tymi danymi.

Ponieważ art. 194 § 3 O.p. nie wyklucza możliwości przeprowadzenia dowodu przeciwko dokumentowi urzędowemu, rodzi się pytanie, czy i w jakich okolicznościach dopuszczalny jest przeciwdowód w stosunku do danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków. W tej kwestii orzecznictwo jest niejednolite. Dominuje w nim stanowisko, że ewidencja ma charakter wiążący i rozstrzygający co do wszystkich zawartych w niej danych dotyczących podmiotu, określenia przedmiotu opodatkowania, zaliczenia do właściwej stawki podatkowej, jak i objęcia określonych gruntów zwolnieniem od opodatkowania. W tej sytuacji brak jest pola do przeprowadzenia przeciwdowodu (patrz wyrok WSA z 30 października 2007 r., sygn. akt I SA/Wr 819/07; CBOSA - orzeczenie prawomocne). Ewentualne skorzystanie z tej możliwości (przeciwdowodu) wymagałoby wszakże - co jest oczywiste - zaktualizowania lub sprostowania odpowiedniego wpisu (wyrok WSA z 21 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Gd 1164/11; CBOSA - orzeczenie nieprawomocne).

Jednak zdaniem niektórych sądów, w wyjątkowych przypadkach dane z ewidencji gruntów mogą być zastąpione danymi wynikającymi z innego dokumentu urzędowego, zawierającego aktualne informacje dotyczące przedmiotu opodatkowania lub podatnika (patrz wyrok WSA z 2 lutego 2012 r., sygn. akt III SA/Po 758/11 i z 24 listopada 2006 r., sygn. akt III SA/Wa 2394/06; CBOSA - orzeczenia prawomocne).

W pierwszym rzędzie innym dokumentem urzędowym może być wypis z księgi wieczystej. W przypadku sprzeczności danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków z danymi ujawnionymi w dziale II księgi wieczystej nieruchomości, pierwszeństwo mają wpisy wieczystoksięgowe (patrz wyroki NSA z 11 września 2007 r., sygn. akt II FSK 958/06, z 23 stycznia 2009 r., sygn. akt II FSK 1475/07 i wyroki WSA z 9 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Gl 1040/10 i z 14 grudnia 2010 r., sygn. akt I SA/Gl 838/10; CBOSA - orzeczenia prawomocne).

Drugim dokumentem urzędowym, którego dane powinien wziąć pod uwagę w postępowaniu wymiarowym organ podatkowy, jest akt notarialny, "(...) z którego wynika, że inna osoba jest właścicielem danej działki gruntu, czy też udziału w danej działce gruntu, bądź też udział ten jest inny. W takiej sytuacji organ podatkowy powinien uwzględnić dane wynikające z aktu notarialnego, chociaż są one sprzeczne z danymi z ewidencji. Jak już jednak zaznaczono, akt notarialny musi zawierać dane, które są aktualne, które nie znalazły jeszcze odzwierciedlenia w ewidencji (...)" (wyrok WSA z 28 stycznia 2010 r., sygn. akt I SA/Ol 602/09 - orzeczenie prawomocne). Podobnie orzeczono w wyrokach WSA z 24 września 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 968/07 i NSA z 18 maja 1994 r., sygn. akt III SA 1685/93; CBOSA - orzeczenia prawomocne).

Jeszcze innym dokumentem urzędowym, który zdaniem sądu może uwzględnić organ podatkowy w postępowaniu podatkowym, jest prawomocna decyzja administracyjna. Jak orzekł WSA w wyroku z 13 stycznia 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 1666/11; CBOSA (orzeczenie prawomocne):

"(...) odnośnie znaczenia procesu rekultywacji w stosowaniu prawa podatkowego trzeba podkreślić, że nawet w przypadku niezgodności między aktualnym charakterem gruntów a danymi widniejącymi w ewidencji gruntów i budynków, decyzja o zakończeniu rekultywacji niejako "aktualizuje" zapisy ewidencji gruntów dotyczące ich oznaczenia, na co zezwala art. 194 § 3 O.p. (por.: E. Etel, S. Presnarowicz, G. Dudar) (...)."

Również decyzje, które określają wyłączenie gruntu na cele inne niż rolnicze w trybie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 193, poz. 1194 ze zm.), mogą stanowić przeciwdowód treści zapisów w ewidencji gruntów i budynków. Ponieważ decyzje wydawane w ww. trybie władczo rozstrzygają o zmianach właścicieli figurujących w ewidencji gruntów i budynków, to w przypadku, gdy organ administracji publicznej, skutkiem swej bezczynności, nie dokona stosownej zmiany w ewidencji, organ podatkowy nie powinien powoływać się na dane z ewidencji, lecz winien uwzględnić dane co do osoby właściciela nieruchomości wynikające z decyzji administracyjnej (patrz wyrok NSA z 28 lutego 2012 r., sygn. akt II FSK 1646/10; CBOSA - orzeczenie prawomocne).

Wydaje się, że podobnie należy postępować, gdy dojdzie do zmiany właściciela nieruchomości w wyniku postępowania sądowego innego niż wieczystoksięgowe. Prawomocny wyrok, a nie zdezaktualizowane, lecz niezmienione dane w ewidencji, powinny być dla organu podatkowego podstawą określenia podmiotu, na którym ciąży obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości, rolnym lub leśnym.