Zwolnienie współwłaściciela z podatku od nieruchomości

Regulacje prawne, które wyłączyły stosowanie zasady solidarnej odpowiedzialności za podatek od nieruchomości, rolny i leśny w przypadku, gdy jeden ze współwłaścicieli lub posiadaczy jest zwolniony z tego podatku, weszły w życie z dniem 14 lipca br. W jakiej wysokości powinni w takiej sytuacji opłacać podatek pozostali współwłaściciele? Czy można ubiegać się o zwrot zapłaconego wcześniej podatku?

Solidarna odpowiedzialność

Jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach.

Ustanowienie solidarnego obowiązku zapłaty podatku oznacza, że każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do uiszczenia całej kwoty należności podatkowej, a zapłata dokonana przez jednego bądź kilku ze współwłaścicieli zwalnia pozostałych z obowiązku zapłaty.

Kiedy zasada nie obowiązuje?

Zasada solidarnej odpowiedzialności za zobowiązanie podatkowe nie ma zastosowania w odniesieniu do współwłasności w częściach ułamkowych lokalu użytkowego - garażu wielostanowiskowego w budynku mieszkalnym wraz z gruntem stanowiących odrębny przedmiot własności. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy ciąży na współwłaścicielach w zakresie odpowiadającym ich udziałowi w prawie własności.

Zasada ta nie znajduje również zastosowania w przypadku, gdy wyodrębniono własność lokali. Wówczas obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości od gruntu oraz od części budynku stanowiących nieruchomość wspólną w rozumieniu art. 3 ustawy o własności lokali (Dz. U. z 2015 r. poz. 1892 ze zm.) ciąży na właścicielach w zakresie odpowiadającym ich udziałowi w nieruchomości wspólnej.

Kolejny przypadek, gdy zasada solidarnej odpowiedzialności nie ma zastosowania, wprowadzony został ostatnią nowelizacją ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i dotyczy sytuacji, gdy jeden (lub kilku) ze współwłaścicieli korzysta ze zwolnienia z podatku. Na mocy nowych przepisów w takiej sytuacji obowiązek podatkowy obciąża solidarnie współwłaścicieli (posiadaczy), którzy podlegają danemu podatkowi oraz nie są z niego zwolnieni, w zakresie odpowiadającym ich łącznemu udziałowi w prawie własności lub posiadaniu.

Co to zmieniło w praktyce?

W przypadku gdy któryś ze współwłaścicieli zwolniony jest z obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości, podatek naliczany jest od powierzchni całej nieruchomości, a następnie pomniejszony zostaje o kwotę wynikającą z opodatkowania części objętej zwolnieniem podatkowym. Oblicza się ją odpowiednio do wielkości udziału we współwłasności podatnika korzystającego ze zwolnienia. Dopiero od tak wyliczonej kwoty pozostali współwłaściciele ponoszą solidarną odpowiedzialność.

Przepisy obowiązujące od 14 lipca br. powinny skutkować zmniejszeniem obciążenia podatkowego dla podatników znajdujących się w opisywanej sytuacji.

Często pojawiają się pytania, czy jest szansa na odzyskanie podatku zapłaconego przed wejściem w życie omawianej nowelizacji. Zdaniem wielu prawników i specjalistów z zakresu podatków i opłat lokalnych jest to możliwe, z tym że w praktyce może okazać się bardzo trudne, a sprawy zapewne będą miały finał w sądzie. Pomimo faktu, że zmiana przepisów nastąpiła dopiero w połowie lipca br., to sądy już dawno stały na stanowisku zawartym w nowelizacji. Opowiedział się za nim również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 stycznia 2015 r., sygn. akt II FSK 3012/12. Orzekł w nim, że przyjęcie w art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zasady o solidarnej odpowiedzialności współwłaścicieli nieruchomości z tytułu zobowiązania w podatku od nieruchomości w przypadku, gdy jeden ze współwłaścicieli posiada prawo do zwolnienia podatkowego, rodzi konieczność wydania decyzji wymiarowej w stosunku do każdego współwłaściciela (podatnika). W zależności od statusu prawnego podatnika będzie to decyzja ustalająca albo określająca wysokość zobowiązania podatkowego.

Ze zwolnienia w zakresie podatku od nieruchomości korzystają m.in.:

-	uczelnie, z tym że zwolnienie nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą,
-	publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne objęte systemem oświaty oraz prowadzące je organy, w zakresie nieruchomości zajętych na działalność oświatową,
-	instytuty naukowe i pomocnicze jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk, w odniesieniu do nieruchomości lub ich części, które są niezbędne do realizacji zadań, o których mowa w art. 2 ustawy o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. z 2016 r. poz. 572 ze zm.) - przy czym zwolnienie nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą,
-	prowadzący zakłady pracy chronionej spełniające warunek, o którym mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 poz. 2046 ze zm.), lub zakłady aktywności zawodowej w zakresie przedmiotów opodatkowania zgłoszonych wojewodzie, jeżeli zgłoszenie zostało potwierdzone decyzją w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej albo zaświadczeniem - zajętych na prowadzenie tego zakładu, z wyjątkiem przedmiotów opodatkowania znajdujących się w posiadaniu zależnym podmiotów niebędących prowadzącymi zakłady pracy chronionej spełniające warunek, o którym mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub zakłady aktywności zawodowej,
-	instytuty badawcze, z wyjątkiem przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą.